ซุนวู ๑๓ บท : บทที่ ๙ การเดินทัพ

อันการบัญชาทัพวินิจฉัยข้าศึกนั้น ข้ามภูพึงอิงหุบห้วย ตั้งทัพที่สูงโล่งแจ้ง อยู่สูงอย่าไต่ขึ้นตี นี้คือการบัญชาในเขตเขา

ข้ามน้ำพึงรีบผละห่าง ข้าศึกข้ามน้ำเข้าตี อย่าออกปะทะกลางน้ำ ให้ขึ้นฝั่งกึ่งหนึ่งจึงดี จักได้ เมื่อประสงค์จะรบ อย่ารับศึกใกล้น้ำ ตั้งแนวที่สูงโล่งแจ้ง อย่าตั้งค่ายใต้น้ำ นี้คือการบัญชาทัพในเขตน้ำ

ข้ามที่ลุ่มโคลนตม พึงเร่งจากไปอย่าช้า แม้ต้องรบในที่ลุ่มโคลนตม ต้องยึดแหล่งน้ำมีหญ้าอังอิงแมกไม้ นี้คือการบัญชาทัพในที่ลุ่มโคลนตม

ตั้งทัพที่ราบพึงอยู่ที่โล่ง หลังอิงที่สูง ให้หน้าต่ำหลังสูง นี้คือการบัญชาทัพในที่ราบ ผลการบัญชาทัพสี่ลักษณะนี้ คือเหตุซึ่งจักรพรรดิหวงตี้ได้ชัยแก่สี่กษัตริย์

อันการตั้งทัพมักชอบที่สูงชังที่ต่ำ รักที่แจ้งเกลียดที่ทึง มีเสบียงสมบูรณ์ชัยภูมิมั่นคง ไพร่พลจักปราศจากโรคภัย นี้คือเหตุ พึงชนะตั้งทัพแถบเนินเขาทำนบน้ำ พึงหันหน้าหาที่แจ้งเอาหลังพิง ซึ่งการศึกได้ประโยชน์ ก็เพราะภูมิประเทศช่วย

ฝนตกต้นน้ำ ฟองน้ำลอยมา ผู้จักลุยข้าม พึงรอน้ำนิ่ง พื้นที่ซึ่งเป็นฟ้วยเหว เป็นก้นกระทะ เป็นขุนเขาโอบ เป็นป่ารกชัฎ เป็นปลักโคลนตม เป็นหุบผาขาด ให้รีบหลีกเร้น อย่าได้กล้ำกราย เราพึงห่างออก ให้ข้าศึกชิด เราหันหน้าหา ให้ข้าศึกพิง

เดินทัพในที่คับขัน เป็นบึงอ้อกอแขม เป็นข่าเขาซับซ้อน พึงตรวจค้นซ้ำซากถี่ถ้วน นี้เป็นแหล่งซุ่มตีสอดแนม ข้าศึกใกล้แต่เงียบ

• เพราะได้ชัยภูมิ อยู่ไกลแต่ท้ารบ
• เพราะล่อให้ประชิด ตั้งทัพในที่ราบ
• เพราะได้เปรียบเรา แมกไม้สั่นไหว
• เพราะบุกเข้ามา กอหญ้าขวางรก
• เพราะให้ฉงน ฝูงนกบินว่อน
• เพราะดักซุ่มตี ส่ำสัตว์แตกตื่น
• เพราะเคลื่อนทัพใหญ่ ฝุ่นคลุ้มปลายเรียว
• เพราะรถรบเคลื่อน ฝุ่นต่ำแผ่กว้าง
• เพราะพลเท้ารุก ฝุ่นเป็นเส้นตรง
• เพราะตัดไม่ฟืน ฝุ่งบางกระจาย
• เพราะเตรียมตั้งค่าย วาจานอบน้อมแต่เตรียมพร้อมคึกคัก
• เพราะมีแผนบุก วาจาแข็งกร้าวทำประชิดติดพัน
• เพราะเตรียมจะถอย รถรบนำหน้า แยกเป็นปีกกา
• เพราะเตรียมสู้รบ ขอเจรจาสันติโดยมิได้นัดหมาย
• เพราะมีอุบาย พลเท้าาแปรขยวนรถรบรายเรียง
• เพราะใคร่จะรบกึ่งรุกกึ่งถอย
• เพราะมุ่งล่อลวง ยืนอาวุธยันกาย
• เพราะความหิวโหย ตักน้ำแย่งดื่ม
• เพราะความกระหาย ได้เปรียบไม่รุก
• เพราะความเหนื่อยอ่อน นกจับเป็นฝูง
• เพราะค่ายว่างเปล่า ร้องผวายามค่ำ
• เพราะความหวาดกลัว วุ่นวายในค่าย
• เพราะแม่ทัพไม่เข้ม ธงทิวโอนเอน
• เพราะความปั่นป่วน นายทัพฉุนเฉียว
• เพราะความอิดโรย เอาเสียงเลี้ยงม้าฆ่ากินเนื้อ ไพร่พลทิ้งเครื่องครัวไม่ยอมกลับค่ายพัก
• เพราะความจนตรอก ไพร่พลจับกลุ่มสุมหัว ซุบซิบนินทา
• เพราะขาดศรัทธาแม่ทัพ ตกรางวัลบ่อยครั้ง
• เพราะหมดปัญญา ลงโทษบ่อยครั้ง
• เพาะเข้าตาจน แม่ทัพเหี้ยมเกรียมแต่กลับกลัวไพร่พลภายหลัง
• เพราะความโฉดเขลา ส่งทูตมาคำนับ
• เพราะใคร่สงบศึก ข้าศึกบุกอย่างขุ่นเคืองแต่กลับรั้งรอไม่รบ ทั้งไม่ถอนตัวกลับ พึงคอยสังเกตอย่างระมัดระวัง

การศึกใช่ไพร่พลมากจะดี สำคัญอย่าสุ่มเสียง มีกำลังพอรบ คาดคะแนข้าศึกแม่นยำ ก็ชนะได้ ผู้ไร้สติปัญญาซ้ำปรามาสข้าศึก จักตกเป็นเชลย ไพร่พลยังไม่ไกล้ชิดก็ลงโทษ จักกระด้างกระเดื่อง กระด้างกระเดื่องก็ใช้ยาก

ไพร่พลใกล้ชิดไม่ยอมรับการลงโทษ ก็มิพึงใช้ ฉะนั้น จักพึงกล่อมเกลาด้วยคุณธรรม ให้พร้อมเพรียงด้วยวินัย นี้คือเหตุซึ่งจักได้ชัยชนะ ฝึกไพร่พลฟังบัญชาเป็นวิสัย ไพร่พลจักจงรัก มิฝึกไพร่พลฟังบัญชาเป็นวิสัย ไพร่พลจักกระด้างกระเดื่อง การฟังบัญชาเป็นวิสัย นี้คือแม่ทัพสมานฉันท์กับไพร่พล

ภาคปฏิบัติ 
 
"การบัญชาทัพในเขตเขา"
"การบัญชาทัพในเขตน้ำ"
"การบัญชาทัพในที่ลุ่มโคลนเลน"
 "การบัญชาทัพในที่ราบ"
"การตั้งทัพมักชอบที่สูงชังที่ต่ำ รักที่แจ้งเกลียดที่ทึบ มีเสบียงสมบูรณ์ชัยภูมิมั่นคง"
"ฝนตกต้นน้ำ ฟองน้ำลอยมา ผู้จักลุยข้าม พึงรอน้ำนิ่ง"
 "วาจานอบน้อมแต่เตรียมพร้อมคึกคัก เพราะมีแผนบุก"
 "วาจาแข็งกร้าวทำประชิดติดพัน เพราะเตรียมจะถอย"
 "ตกรางวัลบ่อยครั้ง เพราะหมดปัญญา ลงโทษบ่อยครั้ง เพราะเข้าตาจน"
"รางวัลดั่งขุนเขา ลงโทษดั่งสายน้ำ"
 "การศึกใช่ไพร่พลมากจะดี สำคัญอย่าสุ่มเสี่ยง มีกำลังพอรบ คาดคะเนข้าศึกแม่นยำ ก็ชนะได้"
"พึงกล่อมเกลาด้วยคุณธรรม ให้พร้อมเพรียงด้วยวินัย"
 "ฝึกไพร่พลฟังบัญชาเป็นวิสัย นี้คือแม่ทัพสมานฉันท์กับไพร่พล"


อ่านต่อ >>>ซุนวู ๑๓ บท : บทที่ ๑๐ ภูมิประเทศ


Credit :  https://www.baanjomyut.com/library/the_art_of_war/22.html